ABD DOLARI NEDEN BİZİ ETKİLİYOR?

ABD Doları Tüm ülkelerin ortak para birimidir. Ülkeler arasında yapılan alışverişin %80’den fazlası dolarla gerçekleşiyor. Bu yüzden dolar kullanmasak da dolar arttığı zaman ekonomik olarak etkileniyoruz. Peki dolar neden artıyor ve doları bu kadar değerli yapan şey ne?

Bu sorunun cevabını bulmak için 2. Dünya savaşına kadar gitmek gerekiyor. 2. Dünya Savaşı sırasında Avrupa ülkeleri savaş harcamalarını karşılayabilmek için bol miktarda para bastılarbastılar. Bu durum paralarının değerini hızlı şekilde kaybetmesine neden oldu. Üstüne savaşın getirdiği koşullar da eklenince Avrupa ekonomileri çökme noktasına geldi.

Bu duruma çözüm bulmak için 1944 yılında ABD’de Bretton Woods adlı kasabada 44 ülkenin katılımıyla bir konferans gerçekleşti. Bu konferansın amacı ikinci dünya savaşından etkilenen ekonomileri düzeltmek ve dünya ticaretini canlandırmaktı. Konferans sonunda altının karşılığı olan tek para birimi dolar olarak belirlendi. Dolar en değerli yatırım aracı olan altınla eşdeğer hale gelmişti. Yani abd elinde ne kadar altın varsa o kadar dolar basabilecekti. Diğer ülkeler de ellerinde bulunan doları ABD’ye verip karşılığında altın alacaklardı. Ya da tersi şekilde ellerindeki altını ABD’ye verip karşılığında dolar alacaklardı. Böylece abd dahil tüm ülkeler ne kadar altınları varsa o kadar paraya sahip olacaklardı. Hiçbir ülke istediği kadar para basamayacağı için ekonomilerde ani dalgalanmaların önüne geçilmesi amaçlanmıştı.

Diğer ülkelerin para birimlerinin değerleri de ABD Doları na göre belirlenecekti. Ayrıca dolar dünya ticaretinde geçerliliği olan tek para birimi seçildi. Bunun için dolar seçilmişti çünkü ekonomisi ikinci dünya savaşında çöküşe geçmeyen tek ülke Amerika’ydı. Ayrıca 2. Dünya savaşı sırasında diğer ülkelere çok miktarda silah satmıştı ve ücretini altın olarak almıştı. Bu yüzden dünyadaki altının dörtte üçünü elinde bulunduruyordu. 2. Dünya savaşı diğer büyük ülkeleri zayıflatmıştı ve abd dünyada gün geçtikçe daha çok sözü geçer hale geliyordu. Bu yüzden diğer ülkeler rezerv para birimi olarak doları kabul etmek zorunda kaldılar. Dolar artık karşılığında altın alınabilen tek para birimiydi.

ABD Doları Gerçek Değeri Nasıl Belirlendi?

1 ONS yani 28 gram altının değeri 35 dolar olarak belirlendi. Abd elindeki her 28 gram altın karşılığında 35 dolar basabilecekti. Aynı şekilde 28 gram altın getiren bir amerikadan 35 dolar alacaktı.

Ülkeler artık istedikleri kadar para basamıyorlardı. Bu yüzden para sıkıntısı yaşayan ülkelere borç vermek için uluslararası para fonu yani İMF kuruldu. Ayrıca gelişmekte olan ülkelere parasal destek sağlaması için dünya bankası adı verilen başka bir kurum oluşturuldu.

Bu sistem yaklaşık 25 yıl kadar devam etti. Ancak 60’lı yılların sonuna doğru abd ekonomisi vietnam savaşına yapılan harcamalar yüzünden zorlanmaya başladı. Abd’ye harcamak için daha fazla dolar gerekiyordu ama bu kadar doları karşılayacak kadar altını yoktu. Diğer taraftan avrupa ve asya ekonomileri de büyük ölçüde toparlanmıştı. Avrupa bankalarında yüklü miktarda dolar rezervi birikmişti. Ancak Amerikanın elinde bu doların karşılığı kadar altın yoktu. Avrupa ülkeleri abd’nin elindeki altın miktarından daha fazla ABD doları bastığını farkettiler. Ve bu durum hiç hoşlarına gitmedi. Bu yüzden ellerindeki ABD doları ABD’ye geri verip karşılığında altın almak istediler. Ancak amerika bu dolarların karşılığı olan altını geri ödeyemedi. Abd başkanı Richard Nixon 1971 yılında doların altına çevrilebilen para birimi olmasını durdurduğunu açıkladı. Ve böylece sistem sona ermiş oldu….